چگونه مشاجره سالم زناشویی را از نوع ناسالمش تشخیص دهیم

بحث و مشاجره بخشی عادی از رابطه زناشویی یا هر نوع رابطه همراه با تعهد است. اما جر و بحث به همراه سوءاستفاده عاطفی جایی در ازدواج ندارد. اگر نشانه های بارز بهره کشی عاطفی را بدانید تشخیص آن بسیار ساده میشود. رابطه ای ایده آل است که همیشه یا در اغلب مواقع صلح و هماهنگی بر آن حکمفرماست. میتوان گفت که هدف هر زوجی قطعا باید چنین باشد. از سویی دیگر همانطور که سرطان باعث نابودی جسم میشود، بهره کشی عاطفی نیز تاثیر ویرانگری بر ازدواج دارد. هنگامی که مشاجره ای میان یک زوج در میگیرد بحث بر سر نتیجه ای خاص مانند وظایف خانه، چگونه خرج کردن، دوستان یا اعضای خانواده آزار دهنده یا رسیدگی به حیوان خانگیست.

هنگامی که بحث بر سر موارد بالا میان زوجی بالا میگیرد آنها از عبارت “مشکلات زناشویی” یاد میکنند که لزوما همراه با سوء استفاده عاطفی نیست. اگر در مقام مقایسه بر آییم میشود نتیجه گیری کرد که سوء استفاده کنندگان عاطفی به گونه ای سیستماتیک به دنبال کنترل پارتنر و همه جنبه های زندگیش هستند. آنها به کلی نسبت به احساسات و عواطف شریکشان بی توجهند. در واقع آنها به منظور تسلط بر پارتنرشان در پی کاستن از حرمت نفس و ارزشهای وجودی آنها برمی آیند . نکته تاسف برانگیز ماجرا این است که با گذشت زمان برخی از قربانیان سوء استفاده عاطفی به این نتیجه میرسند که سزاوار چنین برخوردهایی هستند – که البته هرگز نیستند!- و اینکه استحقاق تصمیم گیری برای خود را ندارند.

بهره کشی عاطفی که مورد رسیدگی و توجه قرار نگرفته باشد بنیان هر رابطه ای را از هم میپاشاند و اکثر قربانیان بر جای مانده را دچار جراحات عاطفی عمیق میگرداند. هنگامی  که  بحث تشخیص و جداسازی مشاجره معمولی از نوع بهره کشانه به میان میاید نیت طرفین ماجرا اهمیتی به سزا دارد. در مشاجره نرمال و معمول نیت هر کدام از زوج ها پیش بردن راه و روش خود در موضوعی خاص است، حال آن که در نوع ناسالمش هدف زیر سلطه بردن و کنترل دیگریست تا مجبور شود و سرانجام تن به انجام کاری دهد که طرف مقابل میخواهد. تشخیص این حالت بسیار حائز اهمیت است به خصوص هنگامی که میخواهید ارزیابی کنید که آیا مورد بهره کشی عاطفی واقع شده اید یا نه.

سوءاستفاده گران عاطفی بر این باورند که تنها آنها هستند که حق تصمیم گیری در همه امور را دارند. آنها خود را “ژنرال” رابطه میدانند و دیگری را به چشم “سربازصفر”  دون پایه ای میبینند که وظیفه اش اطاعت محض است. این ژنرالها تا هر حدومرزی پیش میروند تا اطمینان حاصل نمایند که دستورهایشان اجرا میشود.

در حالی که زوج ها بر سر موضوعی مشاجره مینمایند تا سرانجام حل و فصلش کنند و پس از چند ساعت یا چند روز تعامل نرمال خود را از سر میگیرند، سوءاستفاده کنندگان عاطفی روزها، هفته ها و حتی سالها بر سر موضع خود میایستند. در دید نخست به نظر میرسد بنا به دلایلی غیرقابل توضیح شخص بهره کش در وضعیت روانی مناسبی نیست. پس از آن او پارتنرش را مقصر همه اشتباه ها میداند. سپس پیام این است :

اگر آن چه میگویم را انجام دهی همه چیز درست میشود – که در عمل هرگز چنین اتفاقی نمی افتد.

سرانجام پس از طی مراحل اضافی پیام آنها مبدل به زیر میشود:

 آنچه را میگویم انجام بده در غیر این صورت تنبیه خواهی شد.

این خاصیت تدریجی الگوی بهره کشیست که به طور آهسته پیش میرود و تله را به وجود می آورد. چنانچه فرد سوءاستفاده گر در آغاز هر رابطه ذات حقیقی خود را فاش کند هیچ کس با او وارد رابطه نمیشود. در حالی که تشخیص میان بهره کشی عاطفی و نبود توافقهایی که در یک رابطه نرمال پیش می آید دشوار نیست، برای قربانیان این رفتاها مشکل است که اقدام کنند و به این فرایند پایان دهند. به یاد داشته باشید که مورد سوءاستفاده واقع شدن هیچ گاه پذیرفته شده نیست و هیچ کس نیز سزاوار یا خواهانش نیست.

افراد سوءاستفاده گر می توانند اصلاح شوند، اگر چه رفتار آنها وابسته به پارتنرشان است. از سویی دیگر افرادی که قربانی این ماجرا بودند  باید  تغییر کنند. آنها نیاز دارند نخست به این مسئله اعتراف کنند و گامهایی شفاف برای رفع آن بردارند یا به رابطه شان پایان دهند. افزون بر آن باید حق خدادادی خویش را در آغوش بگیرند و در کمال احترام و وقار به  زندگیشان ادامه دهند و برای این کار باید نقشه ای عملی طرح کنند تا اکنون ودر آینده اطمینان حاصل کنند که اوضاع به خوبی پیش میرود.

انجام این کار مستلزم یافتن حمایت از  سوی اعضای خانواده و دوستانی که مورد اعتمادند یا متخصص مشاور در امور زوج ها ست. اصلاح  رابطه ای که با بهره کشی عاطفی بارها و بارها ویران شده است نه آسان است و نه کاریست که ظرف یک شبانه روز به انجام برسد. مشروط بر اینکه سوءاستفاده جنبه فیزیکی و خشنی نداشته باشد هیچ تصمیمی بهتر است به صورت آنی گرفته نشود ولی به یاد داشته باشید که حتی یک حادثه فیزیکی هم زیاد است و قربانی بی درنگ باید از پارتنرش جدا گردد.