نگرانی درباره انتخاب درست

خوشنودی از انتخابهایتان در زندگی، به شیوه تصمیم گیریتان بستگی دارد. اخیرا مطالعه ای در The journal of personality and psychology به چاپ رسیده است که نگاهی به پریشانی بالقوه ای انداخته که در نتیجه تصمیم گیریست. آنچه دریافته اند آن بود که تصمیم گیری تنها زمانی استرس زاست که بیش از اندازه درگیر انتخاب گزینه درست باشید. آنچه آدمی را مستعد نگرانی میسازد “شیوه” تصمیم گیریش است و بس. خبر خوب این است که پژوهشگران راهی را پیشنهاد میکنند که میتوانید با آن جهت گیریتان در تصمیم گیری را به گونه ای مدیریت نمایید که دیگر کاری دشوار و ترسناک به نظر نیاید.

مشخصات شیوه های تصمیم گیری گوناگون

پژوهش در روانشناسی شخصیت نشان میدهد که افراد متفاوت به شیوه های متفاوتی نیز اقدام به تصمیم گیری میکنند. در حالی که این گفته ممکن است بدیهی به نظر آید مفهومی به نام نظریه حالت نظم دهنده regulatory-mode theory حاکی از آن است که دو شیوه اصلی برای تصمیم گیری در هر زمان معینی وجود دارد.

در یک گروه به نام تصمیم گیری “ارزیابی  محور” خود را در حالتی می یابند که بیش از اندازه درگیر انجام کار “صحیح” هستند. افرادی که تمایل به تصمیم گیری به شیوه ارزیابی محور دارند اغلب نسبت به حقیقت و انجام کارها به راه مناسب، وسواسی بیش از اندازه دارند. هر گاه دریافتید که دوست دارید “به جای شاد بودن، برحق “باشید احتمال بیشتری دارد که در حالت ارزیابی محور باشید. از سویی دیگر تصمیم گیری جابجایی محور از جابجایی و تغییر الهام میگیرد. افرادی که به این شیوه تصمیم گیری میکنند مصمم هستند و به چابکی اقدام به انجام کارها مینمایند. در حالی که گروه ارزیاب محور بیش از اندازه نگران گام نخست خود هستند جابجایی محورها نیمی از راه را پیموده اند.

به تکیه کلام نایک فکر کنید: فقط انجامش بده!

نویسندگان این مطالعه پیش بینی میکنند که گرایش های مزمن در هر دو شیوه تصمیم گیری به نگرش های متفاوتی منجر میگردد. آنچه دریافتند این بود که افرادی با تمایل بیشتر به شیوه ارزیابی محور، مستعد تجربه استرس بیشتری هستند نسبت به اشخاصی که گرایششان جابجایی محور است. احتمالا میخواهید بدانید کدام شیوه بهتر است.

 آنچه نویسندگان دریافتند این بود که هنگام تصمیم گیریهای روزانه (مانند لیست انجام کارها یا تصمیم گیری درباره شام امشب) شیوه جابجایی محور به نظر گزینه بهتری میرسد، چرا که نه تنها سریعتر است بلکه احتمال انجام کار نیز در آن بیشتر است و اغلب حس رضایت بیشتری به دنبال دارد. همانطور که جریان زندگی به پیش میرود شما نقشه تان را آغاز میکنید و آن را دنبال می نمایید. با توجه به آشفتگی گسترده روانی ناشی از تصمیم گیری به شیوه ارزیابی محور، پژوهشگران پیشنهاد میکنند این تصمیم گیری را فقط برای تصمیم های بزرگ مانند سرمایه گذاریهای مالی و تصمیم هایی که زندگی را دگرگون میسازند کنار بگذارید.

مطالعات و یافته ها

در مطالعه نخست نویسندگان میخواستند آزمایش کنند که آیا افراد مستعد حالت نظم دهنده در حین تصمیم گیری، سطح استرسشان را پیش بینی مینمایند یا خیر. به همین سبب مطالعه نزدیک تعطیلات سال نو میلادی آغاز شد و از شرکت کنندگان خواستند از میان کاتالوگ زمستانی برای دوستانشان هدیه انتخاب کنند. به منظور تعیین اینکه آنها ارزیابی محورند یا جابجایی محور، پرسشنامه ای را پر کردند. سپس پژوهشگران از شرکت کنندگان خواستند عواطف مثبت یا منفی ای که حین فرایند خرید هدیه تجربه کردند به صورت عدد گزارش کنند و دشواریهایی را که با روبرو بودند بسنجند. آنها دریافتند افراد ارزیابی محور نسبت به جابجایی محور مستعد عواطف منفی بیشتری هنگام تصمیم گیری برای خرید بودند.

مطالعه دوم نیز همین الگو را دنبال کرد اما این بار به دنبال این بود که چنین تاثیراتی چگونه در  یک رویداد مهم زندگی نقش بازی میکند. برای این کار پژوهشگران از ۶۷ عروس پیش از برگزاری مراسم ازدواجشان درباره حالت نظم دهنده شان پرسید. سپس از آنها خواست تجربیات شخصی و نیز تصمیم گیری برای مراسم ازدواجشان را به یاد بیاورند. آنها دریافتند عروسهایی با گرایش ارزیابی محور متحمل نگرانی بیشتری برای آن روز بزرگ بودند و نسبت به جابجایی محورها با دشواری بیشتری رویارو بودند.

مطالعه سومی نیز صورت گرفت با این هدف که آیا یافته های پیشین میتواند بازتابی از تصمیم گیریهای سیاسی باشد یا نه. طی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ پژوهشگران از شرکت کنندگان خواستند چگونگی انتخابهایشان را توصیف کنند و حین این کار به عواطفشان نمره بدهند. آنها به میزان دشواری و خوشنودیشان از تصمیمی که گرفته بودند نیز نمره دادند. یافته های این مطالعه هم مانند مطالعات پیشین موید این مطلب بود که ارزیابی محورها استرس بیشتر و رضایتمندی کمتری را با تصمیم نهاییشان تجربه کردند.

در مطالعه چهارم به بررسی حالت نظم دهنده با تصمیم گیری در متن “اولویت وظایف” پرداخته شد. بار دیگر به شرکت کنندگان پرسشنامه ای داده شد تا حالت نظم دهنده شان را مشخص کنند. سپس از آنها خواستند یک فهرست متشکل از پنج مورد تهیه و موارد را به ترتیب اولویت لیست کنند. درباره ترتیب اولویت وظایف نیز پرسشهایی از آنها شد. نتایج این مطالعه نیز بیانگر این بود که افراد ارزیابی محور متحمل پریشانی بیشتری حین اولویت بندی وظایف میشوند.

در مطالعه پنجم اوضاع جالبتر شد! این بار هم همان اولویت بندی وظایف به کار برده شد اما شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم شدند و پیش از پر کردن پرسشنامه به ترتیب زیر آماده شدند:

گروه اول گفتگویی به ظاهر علمی شنیدند که در آن درباره اهمیت احتیاط و دقت وسواس آمیز مبالغه شده بود در حالی که گروه دیگر متنی را خواندند که از اهمیت “انجام دهنده” و “کننده” بودن در آن سخن به میان آمده بود. چنین رویکردی به پژوهشگران اجازه داد تا از راه آزمایش ارزیابی کنند که آیا اثر سببی یا انفعالی در شیوه تصمیم گیری اثر مستقیم دارد یا نه. این بار نیز همان یافته های پیشین تایید شد و بازتابی از این موضوع بود که افراد ارزیابی محور نسبت به جابجایی محور متحمل استرس فراوانتری میگردند.

کاربردهای نتیجه ای: وفق دادن شیوه تصمیم گیری

• تعیین شیوه تصمیم گیری در شما

اینکه شیوه تصمیم گیریتان را بسنجید اهمیت به سزایی دارد.چرا که با فهم آن میتوانید مطمئن باشید در جای مناسب به “شیوه مناسبی” تصمیم میگیرید. پژوهشگران در روانشناسی شخصیت راههایی برای تعیین عناصر کلیدی دارند که هر دو حالت نظم دهنده را در بر میگیرد.

این را امتحان کنید: به پنج مورد زیر از یک تا پنج نمره بدهید ( ۱= شدیدا موافقم، ۵= شدیدا مخالفم) سپس امتیاز خود را جمع بزنید ( عدد کل ۲۵ است)

• با انجام کارها حتی اگر به معنی تلاش مضاعف باشد مشکلی ندارم
• من معتاد به کار هستم
• درست پیش از رسیدن به یک هدف هیجان زیادی را تجربه میکنم
• از فعالانه انجام دادن کارها بیشتر لذت میبرم تا صرفا مشاهده کردن
• در هنگام انجام یک کار به وظیفه بعدی فکر میکنم

اکنون به پرسش زیر پاسخ دهید.

• زمان زیادی را صرف بررسی خصوصیات مثبت و منفی خود میکنم
• بسیار زیاد از خود انتقاد میکنم و نسبت به آنچه میگویم بسیار خودآگاهم
• اغلب فکر میکنم تصمیم ها و انتخابهای دیگران اشتباه است
• اغلب از کار خود و دیگران انتقاد میکنم
• هنگامی که فردی ملاقات میکنم جنبه های گوناگونی از او را مورد ارزیابی قرار میدهم ( مانند قیافه، دستاوردها، موقعیت اجتماعی و لباس)

پس از جمع کردن امتیازها در دو بخش بالا، دو عدد را با هم مقایسه کنید. هر کدام که به عدد ۲۵ نزدیکتر بود بیانگر شیوه تصمیم گیریتان است.

این مقایسه را در موقعیت های بعدی به یاد داشته باشید، چرا که نقطه آغاز خود را خواهید دانست

۲– موقعیتی را که در آن هستید برآورد کنید

به منظور تعیین اینکه بر چه اساسی بهتر است تصمیم گیری نمایید نخست باید نوع تصمیم هایتان را ارزیابی کنید. تصمیم هایی با ریسک بالا بهتر است با گرایش ارزیابی محور سنجیده شوند این در حالیست که تصمیم هایی که ریسک کمتری دارند با گرایش جابجایی محور به شیوه بهتری گرفته میشوند.

تصمیم هایی با ریسک بالا به وسیله موارد زیر تعریف میشوند:

پاسخی واحد و تعریف شده ( بله یا نه) دارند

خطی دقیق میان درستی و نادرستی دارند

چنانچه نادرست باشند پیامدی آنی برای خود شخص یا دیگران دارند

تصمیم هایی با ریسک کم به وسیله موارد زیر تعریف میشوند:

پیامدهای عمومی یا ویژه به همراه ندارند

بیشتر برای خود شخص معنا دارند تا دیگران

هیچ پاسخ منفی یا مثبت واضحی ندارند

در آخر شایان ذکر است که هنگامی که نوع تصمیم گیریتان را معین ساختید زمان آن است که شیوه تصمیم گیریتان را مطابق شرایط مدیریت نمایید چرا که میخواهید ذهنیتی را به سطح آورید که مناسب آن موقعیت است.